Grand Foulard – Pagina 4 – Gert-Jan van den Bemd

11 maart 2022

Surprise

Er wordt in deze stad wat gesloopt, gerenoveerd en gebouwd. En aangekondigd dat er wordt gesloopt, gerenoveerd en gebouwd. Dat gebeurt met gele pamfletten van de verantwoordelijke instanties waarop vermeld staat dat omwonenden protest kunnen aantekenen tegen de voorgenomen renovatie, bouw of sloop, zodat die renovatie, bouw of sloop soms jarenlang – twintig jaar of langer is geen uitzondering – stil komt te liggen. Bouwen, renoveren en slopen zijn hier processen van de lange adem. Niet zelden komt het tot een compromis: de sloop en de nieuwbouw mogen doorgaan, maar de gevel moet worden behouden. Iedereen blij.

Als de kogel eenmaal door de kerk is, kan het snel gaan. Althans, als er geen skelet (zie Plaats Delict) of restanten van een Vikingschip (daarover meer in een volgende blog) worden gevonden.

Vroeger, in de tijd dat bouwvakkers nog naar vrouwen floten, bleef je zicht houden op het bouwproces. Nu verdwijnt alles onder een enorme lap plasticfolie, alsof Christo aan het werk is geweest.

Voor het milieu kan het niet zijn, die paar honderd vierkante meter plastic. Voor de veiligheid, tegen het stof en de geluidsoverlast, zegt de bouwvakker. Ik denk dat het vooral camouflage is, met een surprise als gevolg: tegen de tijd dat het plastic eraf gaat, is iedereen allang vergeten wat er ook weer met de bouw of de sloop was afgesproken.

10 maart 202214 maart 2022

Fedja heeft er één!

Al jarenlang loop ik er respectloos overheen, over de sterren die her en der op de Zeedijk verzonken liggen in het plaveisel. Er liggen niet de minste mensen uit de filmwereld onder mijn voeten: Matthias Schoenaerts, Pierce Brosnan, Jean-Claude van Damme, Jan Decleir, to name a few. Maar er zijn er ook bij waar ik me geen gezicht, en geen enkele film, bij voor kan stellen. Dat zegt waarschijnlijk meer over mij dan over de vereeuwigde personen.

Tot nu toe lagen die marmeren sterren er gewoon, alsof ze in het diepste geheim daar neer waren gelegd, maar vandaag was ik erbij! Althans, bij de onthulling. Ik moet bekennen dat dat geen toeval was. Het feestelijk moment werd breed uitgemeten in de media. Dus was ik stipt om 18.00 uur ter plaatse om een kwartier te wachten op de onthulling van de ster van Fedja van Huêt, door Fedja van Huêt. Want zo gaat dat bij een echte Walk of Fame.

De onthulling geschiedde op gepaste wijze: de ronde steen was met zeezand bedekt en de ster van vlees en bloed veegde zijn eigen ster van marmer schoon. Mooi hè?

Fedja ligt niet ver van Tibetaans restaurant Yak, waar je overigens goed kunt eten. Ik zal er voortaan met eerbied aan voorbijgaan.

9 maart 20229 maart 2022

Plaats delict

Het was een nogal lugubere dag vandaag. Het begon op de hoek van de Sint-Paulusstraat en de Kaaistraat, waar een pand wordt verbouwd.

De voordeur stond op een kier en ik keek in een ruimte waar nog maar weinig overeind stond. Pas toen zag ik de blauwe sticker op de voordeur: Politie – Veiligheidsverzegeling. Dat laatste lijkt een Scrabble-woord, maar bij mij gingen meteen de alarmbellen rinkelen. Een plaats delict! Maar waarom stond de deur dan op een kier en was het zegel verbroken? Toen ik de deur een zetje gaf, kwam een vrouw naar buiten. Ze was in burger, maar dat zegt niets. Saga van The Bridge loopt ook altijd in haar gewone kleren rond.

Maar de vrouw was te openhartig voor een rechercheur. Ze was van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Ze vertelde dat er bij de renovatie een skelet was gevonden. ‘Uit de Middeleeuwen,’ zei ze geruststellend. ‘Exact moeten we het nog dateren, maar het stamt vermoedelijk uit de veertiende eeuw. Ik denk dat het een overgebleven graf betreft van het nabijgelegen kerkhof van de vroegere Sint-Pieterskerk.’

Die brandde in 1896 af, las ik op internet. Alleen de Sint-Pieterstoren, beter bekend als de Peperbusse, resteert nog. Het skelet bevond zich tussen twee muren in het pand, waardoor het bij de ontruiming van het kerkhof vermoedelijk over het hoofd werd gezien.

Een paar uur later passeer ik Frituur D-Licious, met dit affiche achter het raam:

Ik heb getwijfeld, niet of ik er een portie van zou bestellen, maar over het assortiment van frituur D-Licious. Wie zou dat niet doen, met dit affiche er vlak naast:

ps. Archiducsaus is gemaakt van champignons en room.

8 maart 20229 maart 2022

De Achterkant van het gelijk

Afgelopen nacht was het weer raak. Het standbeeld van Leopold II werd voor de zoveelste keer met rode verf besmeurd. Het valt wel mee, dacht ik, toen ik het standbeeld op de Zeedijk passeerde. Maar toen had ik de achterkant nog niet gezien.

Urenlang was een schoonmaakploeg in touw om de rode smurrie met water en chemische oplosmiddelen te verwijderen. ‘De Stoete Ostendenoare’, die ook verantwoordelijk zijn voor het afzagen van de hand van een van de Congolezen, zijn verantwoordelijk voor de actie. Zij eisen dat het beeld verdwijnt. Ik luister naar de omstanders die de schoonmakers gadeslaan. De aanleiding voor de actie laat hen koud, zij klagen over de kosten, die zij als belastingbetaler gepresenteerd krijgen.

De burgemeester van Oostende veroordeelt de actie en de politie speurt naar de daders. Tweeduizend kilometer verderop herhaalt zich de geschiedenis, alleen zijn daar nog geen standbeelden voor opgericht.

7 maart 2022

Mooi lelijk

Veranderingen roepen altijd verzet op. Een kunstwerk in de openbare ruimte, een nieuw gebouw in de stad, je doet het als gemeentebestuur nooit voor iedereen goed. Maar dat veel mensen niet blij waren met de plannen voor een wolkenkrabber in het centrum van Oostende, kan ik me wel voorstellen. In 1967, toen er met de bouw werd begonnen, was ‘big’ en ‘high’ in de mode. Amerika was het grote voorbeeld. Een wolkenkrabber in het centrum zou de stad allure geven, dat was de gedachte.

Nu, vijfenvijftig jaar later, is het Europacentrum nog steeds het hoogste gebouw van de stad, maar het enthousiasme is volgens Wikipedia bij veel mensen nog steeds ver te zoeken. ‘Zij zeggen dat een gebouw zoals het Europacentrum niet thuishoort in een stad zoals Oostende. Ze betreuren ook dat het de plaats heeft ingenomen van de mooie schouwburg. Anderen zijn er trots op geworden.’ Normaal zou daar [Bron?] achter staan, maar blijkbaar zijn alle Wikipedianen het met deze stelling eens.

Overigens had het weinig gescheeld of het Europacentrum was van zijn troon gestoten. Vlakbij het station verrijzen twee torens waarvan de hoogste – Sky Tower one – 97 meter aantikt. Nog een paar etages erbovenop en ze waren de 103,9 meter voorbijgegaan. Maar op 13 oktober 2021 ging de Meiboom het dak op: het hoogste punt was bereikt.

Zijn de nieuwe torens mooi of lelijk? Wikipedia schrijft daar (nog) niets over. Maar ik heb geen Wikipedia nodig om zeker te weten dat veel Oostendenaren ze vooral ‘duur’ zullen vinden.

6 maart 20226 maart 2022

Arno

Vandaag werd hij geëerd met een Lifetime Achievement Award van het Filmfestival Oostende. In de snijdende wind vormden een paar honderd Oostendenaren een haag voor de Kinepolis om hun held te verwelkomen. Er klonk applaus, sommigen scandeerden zijn naam, maar het bleef redelijk ingetogen. Wat moet je ook anders, als iemand zo ziek is?

Binnen nam Arno zijn award in ontvangst met de woorden: ‘Merci, merci, no war, nous sommes quand même tous des Européens.’ Die woorden stammen uit een van zijn grootste hits die hij al in 1983 uitbracht, maar ze zijn actueler dan ooit. Zelfs de titel van die hit kan geen toeval zijn: Putain Putain. Arno is niet alleen een held, hij is ook een visionair. Vive Arno!

5 maart 2022

In de mist

Ik kan er niets aan doen, maar in musea moet ik altijd de bordjes met toelichtingen lezen. Vaak staat daar zoveel lariekoek op vermeld, dat ik vergeet om naar de kunstwerken te kijken, en keer ik naar huis terug met mijn hoofd vol curatoren-taal.

Zelfs op het strand ontkom ik er niet aan. Altar van Kris Martin (Kortrijk, 1972) staat pal voor het Thermae Palace Hotel. Op een plaquette aan een muurtje lees ik dat Martin poëtisch en contemplatief werk maakt, dat herinnert aan de kortstondigheid en vergankelijkheid van het menselijk bestaan. Ik kan me daar wel in vinden. Maar met de stelling dat ‘De kadrering verandert naarmate je dichtbij of veraf staat’, gaat de toelichting volledig de mist in.

4 maart 20224 maart 2022

Vuile handen

Langs de Nieuwe Gaanderijen hangen foto’s op groot formaat van de zee: ‘Onze kust in evolutie.’ Als je ernaar kijkt, sta je met je rug naar de echte zee. Dat voelt oneerbiedig en is – als je de foto’s mag geloven – niet zonder risico: in het verleden werd de kust veelvuldig hevig geteisterd door die nu zo kalme zee.

Op een van de laatste foto’s is – ook nogal oneerbiedig – een flyer geplakt. Reclame voor het FFO, het filmfestival Oostende. Althans, dat lijkt zo, vanwege een banner in de huisstijl van het festival. In werkelijkheid vraagt de flyer aandacht voor de documentaire Blanke Koning, Rood Rubber, Zwarte Dood uit 2004 (te zien op YouTube). Daarin wordt het schrikbewind belicht dat koning Leopold II van 1885 tot 1908 in Congo voerde. In die jaren was Congo nog geen Belgische kolonie, maar Leopolds privébezit. Hij liet er rubber produceren onder mensonterende omstandigheden. Veelvuldig werden handen afgehakt en mensen vermoord om de bevolking onder de duim te houden.

Een twintigtal meter verderop staat het imposante beeld van koning Leopold II te paard, geflankeerd door twee beeldengroepen. Rechts brengt de Oostendse vissersbevolking hulde, links tonen Congolezen hun dankbaarheid voor de bevrijding van de Arabische slavernij.

In 2004 hakte de actiegroep De Stoeten Ostendenoare een hand van een van de Congolezen af. Pas als het koningshuis zijn excuses aanbiedt voor de wandaden in Congo, keert de hand terug, zeggen ze. Tot op heden is dat niet gebeurd. Moet Leopold II dan maar helemaal het veld ruimen? De kans dat dit gebeurt is klein. Het beeld wordt bij Koninklijk Besluit van 22 september 1981 beschermd, en op besluiten komen koningen (en wereldleiders) nu eenmaal niet snel terug.

3 maart 2022

Desolate getuige

Aan de noordzijde van het Maria-Hendrikapark (bij Oostendenaars beter bekend als ’t Bosje) ligt volgens het agentschap Onroerend Erfgoed een ‘In het reliëf ingewerkte wielerpiste in beton; centraal deels verhard terrein, deels grasveld. Aan noordzijde tribune met vaste zitbanken en grote overkragende schuine luifel. Aan zuidzijde trappartij en recent opgetrokken gebouwen (onder meer lokaal voor jeugdbeweging). Geheel afgesloten door ijzeren leuning.’

Korter is mooier: Velodroom. Wat een prachtig woord is dat. Ik weet heus ook wel dat het komt van het Franse ‘velo’ voor fiets en ‘drome’ voor renbaan, en dat het Griekse woord ‘dromos’ daar weer aan voorafging, maar voor mij past de Nederlandse betekenis van ‘droom’ toch beter. Als je uitkijkt over die enorme betonnen kuip, kun je toch niet anders dan (weg)dromen en denken aan tijden van weleer, toen hier nog grote namen uit de wielersport voorbijraasden.

De velodroom werd in 1946 gebouwd, op hetzelfde terrein waar in 1921 al een velodroom was aangelegd. Het aanzien van de piste verliep met ups en downs: er zijn jaren dat de top van de wielrennerij hier komt racen, er zijn jaren dat het complex degradeert tot locatie voor turndemonstraties en openluchtspektakels. Het complex raakt diverse malen in verval en wordt weer gerenoveerd, voor het laatst in 1982. Dat is te zien. Veertig jaar later is de velodroom volgens eerdergenoemd agentschap ‘een desolate getuige van de ‘vergane glorie’; ze ligt er enigszins verwaarloosd bij en wordt enkel nog gebruikt als ontmoetingsplaats voor jongeren, met onder meer een skatepark.’

Die laatste komma staat niet in de inventarisatie, maar ik denk dat er ook jongeren komen zonder skatepark.

2 maart 20222 maart 2022

Magritte en Mondriaan

De charme van België, dus ook van Oostende, schuilt in de nevenschikking. Hier worden mooi en lelijk zonder problemen gecombineerd. Objecten die niets met elkaar van doen hebben, staan gebroederlijk naast, op of in elkaar, en vormen een surrealistisch stilleven. Magritte ligt hier op straat.

Toch rukt ook hier de no-nonsense cultuur op. Aan de Oosteroever maken torens van beton en glas van De Lange Nelle een kleine griet. De zone eromheen lijkt nu nog authentiek, met restanten van een eens zo trotse visserij en sporen van vergane industrieën. Maar dat gaat verdwijnen. Alles wordt wit, alles wordt clean. Net als in Nederland. En dat is jammer, want in dat land vind je slechts Mondriaan op straat.